Φούρνοι ιστορία

Στα χρόνια περίπου της Τουρκοκρατίας, τους συναντάμε σε χάρτες ως Fornelli (μικρός φούρνος), Μελάνθη, Φορτιόλε και Κουρσοί. Την ονομασία Φούρνοι την πήραν αργότερα. Ιστορικές και λογικές υποθέσεις οδηγούν στο συμπέρασμα οτι κατά πάσα πιαθανότητα οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν Μιλήσιοι (Ίωνες), καθώς και οτι τα αρχαϊκά, κλασσικά, και ελληνιστικά χρόνια, πρέπει να υπήρξε αξιόλογος οικισμός.

Τα πρώτα χρόνια της βυζαντινής εποχής και ολόκληρο το μεσαίωνα, οι Φούρνοι ερημώθηκαν και έγιναν ένα από τα σπουδαιότερα ορμητήρια των πειρατών που λυμαίνονταν το Αιγαίο.Οι Φούρνοι ξανακατοικήθηκαν το 1770 μ.Χ. Ο πρώτος κάτοικος ήταν Πάτμιος. Γνώρισαν τουρκική κατοχή από την οποία απαλλάχθηκαν ολοκληρωτικά τον Ιούλιο του 1912 που πραγματοποιήθηκε η Ικαριακή Επανάσταση.

Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου ενώθηκαν με την Ελλάδα μαζί με την Ικαρία.

Ακρόπολη

Στο λόφο του Αγίου Γεωργίου πάνω από το χωριό σώζεται τεράστιο, κυκλώπειο τείχος προϊστορικού κάστρου με πελεκημένες πέτρες που ο όγκος τους προκαλεί δέος. Στα θεμέλια του πανάρχαιου κάστρου χτίστηκε κάστρο κλασσικής εποχής που αποτέλεσε την ακρόπολη των Φούρνων. Στο κάστρο υπήρχε και ναός. Η περίμετρος του εξωτερικού τείχους που χτίστηκε στα σημεία όπου ο απόκρημνος λόφος επέτρεπε την πρόσβαση ήταν περίπου 300 μέτρα. Η πέτρινη σκάλα πιθανώς οδηγούσε στην είσοδο του κάστρου.

Λίγο πιο πάνω υπάρχει πελεκημένος βράχος, στρογγυλός που ήταν βάση για άγαλμα. Σε ριζιμιες πέτρες σώζονται επιγραφές στις οποίες γίνεται λόγος για τους θεούς της Σαμοθράκης και για τον κτήτορα της ακρόπολης. Σε εντοιχισμένη πέτρα υπάρχει αφιέρωση προς το θεό Ερμή.

Σαρκοφάγος

Η ρωμαϊκή σαρκοφάγος, η οποία σήμερα είναι στημένη στην πλατεία του σύγχρονου οικισμού των Φούρνων, βρέθηκε στο οικόπεδο Γραμματικού, στη Χώρα των Φούρνων, ύστερα από αίτηση του ιδιοκτήτη για ανασκαφική έρευνα. Η σαρκοφάγος, η οποία ήταν σχεδόν παράλληλα προς την ξερολιθιά και είναι διακοσμημένη με ανάγλυφα σχηματοποιημένα στεφάνια και κύκλους.

Η σαρκοφάγος είναι όμοια με άλλες δύο που βρίσκονται στη Συλλογή Κάμπου της Ικαρίας, της αρχαίας Οινόης. Είναι αλεξανδρινού τύπου και έχει σχηματοποιημένη διακόσμηση ανθοπλοκάμων με φύλλα κισσού και ρόδακες. Επειδή κατά τη διάρκεια της ανασκαφής, η σαρκοφάγος βρέθηκε να πατά σε ορθογώνια στηρίγματα εικάζεται ότι πρέπει να βρέθηκε στη θέση της και ότι στη γύρω περιοχή πρέπει να βρίσκεται το ρωμαϊκό νεκροταφείο.

Αρχαίος οικισμός

Το Καμάρι που βρίσκεται στη Δυτική πλευρά του νησιού οφείλει το όνομά του σε ένα κατεστραμμένο ημικυλινδρικό θόλο.

Στην περιοχή αυτή έχει εντοπιστεί ένας οικισμός της ύστερης αρχαιότητας. Λείψανα κτιρίων εκτείνονται από τις πλαγιές του χαμηλού λόφου ως την θάλασσα και συνεχίζουν μέσα σε αυτή. Μέσα στο ρηχό νερό διακρίνονται ορθογώνια δωμάτια και το περίγραμμά ενός πίθου. Οι τοίχοι είναι χτισμένοι με πέτρες. Στο λόφο, στον περίβολο της εκκλησίας των Ταξιαρχών, υπάρχουν αράβδωτοι κίονες από γρανίτη, πωρόλιθο και σταχτί φλεβωτό μάρμαρο καθώς και ορθογώνιες μαρμάρινες πλάκες με τόρμους. Εμφανή είναι τα ίχνη από λαθρανασκαφές τάφων ανάμεσα στους πυκνούς θάμνους που σκεπάζουν την πλαγιά.

Αρχαίο λατομείο

Στο μυχό ενός μικρού όρμου στο Πετροκοπιό βρέθηκε αρχαίο λατομείο. Σε πολλά σημεία του λόφου ήταν σαφή τα ίχνη αρχαίας λατόμησης, ενώ όλη η πλαγιά από το λατομείο του Πετροκοπιού ως την ακτή ήταν σκεπασμένη με λατύπη και μεγάλα κομμάτια μαρμάρου, οι αρχαιολόγοι βεβαιώνουν, ότι από τα μάρμαρα αυτά χτίστηκε η αρχαία Μίλητος . Με την αφαίρεσή τους, αποκαλύφθηκαν πολύ ενδιαφέροντα ημίεργα αρχιτεκτονικά μέλη: σπόνδυλοι κιόνων. Πρόκειται για μια σημαντικότατη αρχαιολογική θέση. Δεύτερο αρχαίο λατομείο υπάρχει και στην περιοχή «Τσιγγαναριό».